Yazan: Dan Sicorsky 18 Temmuz 2017
Nelson Mandela 27 yıl siyasi tutuklu olarak berbat koşullarda hapis yattı; buna rağmen değişime ve Güney Afrika sınırlarının çok ötesinde bile hala ayakta duran bir mirasa ilham kaynağı başardı.
1955 yılında Mandela apartheid sistemine son verilmesi için mücadele verirken, Birleşimiş Milletler (BM) de gözaltına alınan bireylere ilişkin ilk küresel asgari standartlar dizisini teşkil eden Mahpusların Islahı için Asgari Standart Kurallar’ın taslağını oluşturmaktaydı.
2015 yılında, Mandela’nın vefatından iki yıl sonra, BM Genel Kurulu bu kuralların güncellenmiş bir versiyonunu benimseyerek, Cumhurbaşkanı Mandela’nın anısına yeniden düzenlenen bu belgeye “Nelson Mandela Kuralları” adını verdi.
Bu 122 kuralın arasında, mahkumların egzersiz, sağlık hizmetleri ve aile ziyaretlerine erişimine ilişkin düzenlemeler de bulunuyor. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi Direktörü Yury Fedotov, “Mahkumların, halen toplumun bir parçası olduğunu ve insanlık haysiyetleri nedeniyle saygı görmeleri gerektiğini unutmamalıyız,” diyor.
Mahkumiyeti boyunca ince bir şiltede yatan, bir kireçtaşı ocağında ağır işlerde çalışan ve çocuklarını göremeyen Mandela, mahkumların da özgür bireyler kadar saygı görmeyi hak ettiğine inanıyordu. Hayatının ilerleyen dönemlerinde Mandela, “Cezaevlerinde yatana kadar bir ulusu tanıyamazsınız derler. Bir ulus, en yüksek kademedeki vatandaşlarına nasıl muamele ettiği ile değil, en düşük kademedeki vatandaşlarına nasıl muamele ettiği ile yargılanmalıdır,” demiştir.
Nelson Mandela Kuralları’nın etkisi kalıcı olmuştur. Ceza adaleti meselelerini ele alan bir STK olan Penal Reform Initiative (Cezai Islah İnsiyatifi), “Mahpusların Islahı için Asgari Standart Kurallar, gözaltındaki şahıslara gösterilmesi gereken muameleye ilişkin standartlar konusunda devletler tarafından – ya tek, ya da – birincil kaynak olarak görülmektedir,” şeklinde bir bulgu öne sürmüştür. Pek çok kişi, cezaevi idarecilerine işlerini yapabilmeleri için gerekli araç ve ilhamı sağlayan bu kuralların başarısının doğa itibariyle bağlayıcı olmayışında yattığına inanıyor.
Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı, yeniden düzenlenen Nelson Mandela Kurallarını dünyanın farklı yerlerindeki kendi cezai ıslah programlarına dahil etmeye yönelik çalışmalar yürütüyor. ABD Dışişleri Bakanlığı ve Colorado Cezaevleri Departmanı işbirliğinde gerçekleştirilen bir program sonucunda 20’yi aşkın ülkeden 1050’nin üzerinde cezaevi çalışanı insani ve şeffaf cezaevlerinin idaresi konusunda eğitim alma ansına erişti.
Uluslararası Nelson Mandela Günü’nde, her vatandaşın insan hakları ve özgürlüğünü savunan bu lideri saygıyla anıyoruz.
